Η Εθνική Αγγλίας στο Μουντιάλ του 1958

Εξήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το Μουντιάλ του 1958 στη Σουηδία (σ.σ. όταν γράφτηκε το κείμενο το 2018).

Η Αγγλία είχε ελπίδες ότι μπορεί να καταφέρει κάτι καλό στην κοντινή σκανδιναβική χώρα, αλλά υπολόγιζε χωρίς την τραγωδία του Μονάχου λίγους μήνες πριν από το Μουντιάλ. Το αεροπορικό δυστύχημα που οδήγησε στο θάνατο πολλούς από τους επιβαίνοντες της μοιραίας πτήσης 609 με την British European Airways, θα ήταν αξεπέραστο εμπόδιο και για τα «Τρία Λιοντάρια».

H Manchester United του θρυλικού προπονητή Matt Busby είχε κατακτήσει δύο απανωτά πρωταθλήματα και πάλευε για το τρίτο στη σειρά, ενώ τα πήγαινε περίφημα και στην Ευρώπη.

Τα «τρομερά μωρά» της United είχαν ήδη αποκλείσει τον Ερυθρό Αστέρα και είχαν προκριθεί για δεύτερη συνεχόμενη φορά στα ημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Η πτήση 609 ξεκίνησε από το Βελιγράδι στις 6 Φλεβάρη 1958, μετά από την ισοπαλία 3-3 με τον Αστέρα που έδινε την πρόκριση σε συνδυασμό με το 2-1 του πρώτου αγώνα στο Μάντσεστερ.

Το αεροπλάνο προσγειώθηκε στο Μόναχο για ανεφοδιασμό καυσίμων. Μετά από δύο ανεπιτυχείς προσπάθειες λόγω κάποιου ζητήματος στον κινητήρα, το αεροπλάνο προσέκρουσε σε ένα σωρό από μισολιωμένο χιόνι που είχε δημιουργηθεί στο τέλος του διαδρόμου από τη χιονόπτωση που είχε ξεκινήσει, έφυγε από την πορεία του, διέλυσε ένα φράχτη και έπεσε πάνω σε ένα σπίτι.

Το φτερό του αποκόπηκε. Στην επιχείρηση εκκένωσης υπό το φόβο έκρηξης βοήθησαν οι ίδιοι οι παίχτες, ιδιαίτερα ο τερματοφύλακας Harry Gregg.

Τραγικός απολογισμός

Ο απολογισμός ήταν τραγικός. 20 από τους 44 επιβαίνοντες σκοτώθηκαν επί τόπου. Άλλοι τρεις κατέληξαν τις επόμενες εβδομάδες. Ανάμεσα στους νεκρούς, εκτός από τους παίχτες που θα αναφέρουμε παρακάτω, ήταν μέλη του πληρώματος, δημοσιογράφοι, φίλοι και συγγενείς παραγόντων ή ατζέντηδων.

Οι παίχτες της Γιουνάιτεντ που σκοτώθηκαν ήταν οι: Geoff Bent, Roger Byrne, Eddie Colman, Mark Jones, David Pegg, Liam “Billy” Whelan, Tommy Taylor και Dunkan Edwards. Ο τελευταίος, ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα που είχε δει η Αγγλία μέχρι τότε, ξεψύχησε δύο εβδομάδες μετά το δυστύχημα στο νοσοκομείο.

Τίποτα δεν ήταν ίδιο στο αγγλικό ποδόσφαιρο μετά την αεροπορική τραγωδία, όχι μόνο για την United.

Σε μια συνέντευξή του το 1998 στον Independent o Bill Nicholson, τότε μέλος του προπονητικού επιτελείου της Tottenham και της Εθνικής και στη συνέχεια σπουδαίος προπονητής στην ομάδα του Λονδίνου είχε δηλώσει: «Φυσικά όταν έφτασαν τα απαίσια νέα τα συναισθήματά σου ήταν με τις οικογένειες των άτυχων παιδιών ή με τον Matt (σ.σ. Busby) που πολλοί περίμεναν να μην τα καταφέρει, αλλά δεν μπορούσες να σταματήσεις να σκέφτεσαι τι επίπτωση θα είχε αυτή η τραγωδία στην Εθνική».

Παρακάτω τόνιζε ότι σίγουρα από τους παίχτες που σκοτώθηκαν στο δυστύχημα, οι Byrne, Taylor και Edwards θα ήταν στην ομάδα που θα πήγαινε στο Παγκόσμιο Κύπελλο, ενώ ίσως να συμμετείχε και ο Colman, Από τη United ο μόνος που τελικά κατάφερε να βρεθεί στην τελική επιλογή ήταν ο περίφημος Bobby Charlton.

Πώς έφτασε στο Μουντιάλ

Η Αγγλία όταν έγινε το δυστύχημα είχε ήδη προκριθεί αήττητη στα τελικά της Σουηδίας. Συμμετείχε στον ίδιο όμιλο με την Ιρλανδία και τη Δανία, όπου οι ομάδες έπαιξαν από δύο φορές. Αρχικά κέρδισε 5-2 τη Δανία εντός έδρας χάρη στους αδικοχαμένους Taylor και Edwards. Ο πρώτος έκανε χατ-τρικ και ο δεύτερος έβαλε δύο γκολ.

Ο Taylor ξανάκανε χατ-τρικ στη νίκη επί της Ιρλανδίας με 5-1 μέσα στο Γουέμπλεϊ, ενώ τα άλλα δύο γκολ σημείωσε ο John Atyeo. Η Αγγλία επικράτησε εύκολα και στη Δανία με 4-1. Ο Taylor «χτύπησε» δύο φορές, ενώ τα άλλα γκολ έβαλαν ο Atyeo και ο Johnny Haynes.

Η μοναδική ισοπαλία ήρθε στο τελευταίο ματς του προκριματικού ομίλου στην Ιρλανδία. Οι γείτονες κράτησαν την Αγγλία στο 1-1. Το γκολ σημείωσε ο Atyeo. Ο Tommy Taylor αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ της προκριματικής φάσης σε όλη την Ευρώπη.

Πριν από την τελική φάση της διοργάνωσης η Αγγλία μέσα στο ’58 έδωσε τρία παιχνίδια. Στις 19 Απρίλη στο καθοριστικό παιχνίδι απέναντι στη Σκωτία για το πρωτάθλημα των Βρετανικών Χωρών εκείνης της σεζόν, είδε τον Charlton να σκοράρει στο ντεμπούτο του, δυο μήνες και δεκατρείς μέρες μετά που γλίτωσε από την τραγωδία στο Μόχαχο. Η Αγγλία επικράτησε 4-1 και κέρδισε το πρωτάθλημα. Τα άλλα γκολ σημείωσαν οι: Bryan Douglas και Derek Kevan (2).

Η αποστολή

Στη συνέχεια έδωσε φιλικό με την Γιουγκοσλαβία μέσα στο Βελιγράδι. Οι «Πλάβι» διέλυσαν τους Άγγλους με 5-0. Εφτά μέρες μετά οι Άγγλοι παρουσιάστηκαν καλύτεροι αφού απέσπασαν ισοπαλία από τη Σοβιετική Ένωση με 1-1 εκτός έδρας. Οι δυο ομάδες θα ήταν στον ίδιο όμιλο και στην τελική φάση του Μουντιάλ. Το γκολ της Αγγλίας σημείωσε ο Derek Kevan.

Οι παίχτες που θα είχε στη διάθεσή του ο Walter Winterbottom, προπονητής της Αγγλίας και στα δύο προηγούμενα Μουντιάλ, ήταν οι παρακάτω (στην παρένθεση η ηλικία των παιχτών και οι ομάδες τους όταν ξεκινούσε η διοργάνωση):

Τερματοφύλακες: Colin McDonald (27, Burnley), Eddie Hopkinson (22, Bolton), Alan Hodginson (21, Sheffield United).

Αμυντικοί: Don Howe (22, West Bromwich Albion), Tommy Banks (28, Bolton), Billy Wright (34, Wolves), Bill Slater (31, Wolves), Peter Sillett (25, Chelsea), Maurice Norman (24, Tottenham).

Μέσοι: Eddie Clamp (23, Wolves), Bryan Douglas (24, Blackburn), Tom Finney (36, Preston), Ronnie Clayton (23, Blackburn), Peter Brabrook (20, Chelsea), Peter Broadbent (25, Wolves), Alan A’Court (23, Liverpool), Maurice Setters (21, West Bromwich Albion).

Επιθετικοί: Bobby Robson (25, West Bromwich Albion), Derek Kevan (23, West Bromwich Albion), Johnny Haynes (23, Fulham), Bobby Smith (25, Tottenham), Bobby Charlton (20, Manchester United).

Να σημειώσουμε ότι o τερματοφύλακας Hodginson και ο μέσος Setters δεν ταξίδεψαν στη Σουηδία, αλλά ήταν έτοιμοι να το κάνουν αν προέκυπτε ανάγκη. Η βάση της ομάδας, όπως βλέπουμε από τις επιλογές, ήταν οι παίχτες της πρωταθλήτριας Wolves και της τέταρτης West Bromwich Albion για τη σεζόν 1957-’58.

Από τους παίχτες που κόπηκαν στην προεπιλογή ξεχωρίζουν τα ονόματα των Nat Lofthouse της Bolton (συμμετείχε στο Μουντιάλ του ’54 και σκόραρε), Brian Clough της Middlesbrough (επιθετικός και έπειτα σπουδαίος προπονητής) και ο Dennis Viollet (επιζών του Μονάχου).

Στα σουηδικά γήπεδα

Στο Μουντιάλ εκτός από την Αγγλία, την διοργανώτρια Σουηδία και την προηγούμενη κάτοχο Δυτική Γερμανία προκρίθηκαν άλλες 13 ομάδες. Για πρώτη φορά στην τελική φάση συμμετείχαν η Σοβιετική Ένωση, η Βόρεια Ιρλανδία και η Ουαλία. Οι υπόλοιπες ομάδες ήταν οι: Αργεντινή, Αυστρία, Βραζιλία, Τσεχοσλοβακία, Γαλλία, Ουγγαρία, Μεξικό, Παραγουάη, Σκωτία και Γιουγκοσλαβία. Για πρώτη φορά, δηλαδή, όλες οι βρετανικές ομάδες ήταν παρούσες στα τελικά.

Τα «Tρία Λιοντάρια» βρέθηκαν στον ίδιο όμιλο με τη Σοβιετική Ένωση, τη Βραζιλία και την Αυστρία. Τίποτα δεν θα τους χαριζόταν με αυτούς τους αντιπάλους. Στις 8 Ιούνη του 1958 η Αγγλία ξεκίνησε τις υποχρεώσεις της με αντίπαλο τη Σοβιετική Ένωση του τεράστιου τερματοφύλακα Lev Yasin. Η ενδεκάδα των Άγγλων αποτελούνταν από τους: McDonald, Banks, Howe, Wright, Clamp, Slater, Douglas, Finney, Haynes, Kevan και Robson.

Οι Σοβιετικοί πήραν προβάδισμα στο σκορ ήδη από το 13ο λεπτό με γκολ του Nikita Simonyan και σαν να μην έφτανε αυτό λίγο μετά την έναρξη του δευτέρου ημιχρόνου ο Aleksandar Ivanov διπλασίασε τα τέρματά τους στο 56′.

Η Αγγλία έδειχνε χαμένη μέχρι που ο Douglas κατάφερε να πασάρει σωστά στον Kevan που έπαιζε ως κεντρικός επιθετικός παρά το ότι συνήθως ξεκινούσε ως εξτρέμ. 2-1 στο 65′. Απέμεναν μόλις έξι λεπτά και η Αγγλία κέρδισε αμφισβητούμενο πέναλτι. Στην ιστορία έχει μείνει η έντονη διαμαρτυρία του Yasin στο διαιτητή της αναμέτρησης που επέλεξε να μην τον τιμωρήσει.

Αυτός που ανέλαβε την εκτέλεση ήταν ο Tom Finney, ένας από τους πιο έμπειρους και χαρισματικούς παίχτες της Αγγλίας. Κατάφερε να σκοράρει και να ισοφαρίσει για την Αγγλία στο 86′.

Μετά από μερικές φάσεις τραυματίστηκε σοβαρά και δεν θα ξανάπαιζε στο τουρνουά. Ήταν ένα ακόμα πλήγμα για την Εθνική Αγγλίας αφού ο Finney είχε όχι μόνο την ικανότητα, αλλά και την εμπειρία από τα δύο προηγούμενα Παγκόσμια Κύπελλα.

Σύγκρουση με τη Βραζιλία

Στο επόμενο παιχνίδι η Αγγλία αντιμετώπιζε τη Βραζιλία. Ο Winterbottom επέλεξε να ξεκινήσει στο παιχνίδι τον Alan A’Court της Liverpool στη θέση του τραυματία Finney. O Bobby Charlton θα παρέμενε στον πάγκο.

H ενδεκάδα της Αγγλίας ήταν λοιπόν: McDonald, Banks, Howe, Wright, Clamp, Slater, Douglas, A’ Court, Haynes, Kevan και Robson. Όμως, ούτε ο Feola θα ξεκινούσε στο παιχνίδι τους Pele και Garrincha, καθώς θεωρούσε ότι δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν.

Το 0-0 που ήταν και το τελικό αποτέλεσμα του παιχνιδιού θα τον έκανε να αλλάξει γνώμη και έτσι άλλαξε ολόκληρη η ιστορία του Μουντιάλ του 1958. Η Αγγλία είχε στηθεί θαυμάσια στον αγωνιστικό χώρο για να σταματήσει τη βραζιλιάνικη επίθεση. O Bill Nicholson που αναφέραμε και παραπάνω είχε παρακολουθήσει από κοντά το πρώτο παιχνίδι της Βραζιλίας απέναντι στην Αυστρία που τελείωσε με 3-0.

Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του παιχνιδιού έπαιξε η απόφαση να υπάρχει μαν-του-μαν από τον Bill Slater στον ιθύνοντα νου των «Καριόκα», Didi για να μην καταφέρει να περάσει τις έξοχες πάσες του στους συμπαίκτες του.

Ο μύθος λέει ότι ο Slater τέλειωσε το παιχνίδι με το εσωτερικό στο πλάι των γονάτων του να είναι μελανιασμένο αφού προσπαθούσε να αποφύγει τις χαρακτηριστικές «ποδιές» του Βραζιλιάνου «μάγου». Η μεγαλύτερη ευκαιρία της Βραζιλίας ήρθε όταν ο Vava σημάδεψε το δοκάρι από μακρινή απόσταση.

Στον επόμενο αγώνα τα «Τρία Λιοντάρια» είχαν να αντιμετωπίσουν την θεωρητικά χειρότερη ομάδα του ομίλου τους, με δύο βαθμούς ήδη στο «σακούλι» τους. Τα πράγματα όμως δεν πήγαν όπως τα ήθελαν. Η ενδεκάδα ήταν ακριβώς ίδια με τον προηγούμενο αγώνα.

Όμως, όπως και στο παιχνίδι με την Σοβιετική Ένωση, οι Άγγλοι δέχτηκαν γκολ πριν συμπληρωθεί το πρώτο εικοσάλεπτο του αγώνα. Στο 16′ ο Karl Koller με πολύ μακρινό σουτ έδωσε το προβάδισμα στην Αυστρία. Η Αγγλία κατάφερε να ισοφαρίσει με τον Johny Haynes στο 56′, αλλά o Alfred Koerner έδωσε ξανά το προβάδισμα στους Αυστριακούς στο 70′.

Τα «Τρία Λιοντάρια» ισοφάρισαν ξανά σε 2-2 τρία λεπτά μετά με τον Derek Kevan που σκόραρε για δεύτερο συνεχόμενο παιχνίδι, αλλά δεν κατάφεραν να πάρουν τη νίκη. Μάλιστα, τους ακυρώθηκε γκολ του Robson αφού ο διαιτητής είδε φάουλ του Kevan πάνω στον τερματοφύλακα Rudolf Szanwald.

Η τρίτη συνεχόμενη ισοπαλία τους έδωσε το δικαίωμα να παίξουν μπαράζ με τη Σοβιετική Ένωση για το ποιος θα περάσει στον επόμενο γύρο αφού ισοβάθμησαν στη δεύτερη θέση του ομίλου. Άγγλοι και Σοβιετικοί θα βρίσκονταν αντίπαλοι για τρίτη φορά μέσα μιρκό χρονικό διάστημα.

Το μπαράζ

Το μπαράζ έγινε στις 17 Ιούνη του ’58 στο Ούλεβι του Γκέτερμποργκ. Οι εκλέκτορες της αγγλικής Ομοσπονδίας και ο Winterbottom αποφάσισαν να ανανεώσουν την ενδεκάδα. Επέλεξαν λοιπόν να ξεκινήσουν το παιχνίδι και παράλληλα να κάνουν το ντεμπούτο τους (!) με την Εθνική ο εξτρέμ της Chelsea, Peter Brabrook και ο εσωτερικός επιθετικός Peter Broadbent, ενώ άφησαν για άλλη μια φορά τον Charlton στον πάγκο που τελικά δεν πάτησε καθόλου χορτάρι στη Σουηδία.

Η ενδεκάδα διαμορφώθηκε ως εξής: McDonald, Howe, Banks, Wright, Slater, Kevan, Haynes, Clayton, Brabrook, Broadbent και A’Court.

Ο Brabrook παραλίγο να γίνει ο ήρωας του ματς για την Αγγλία αφού είχε σουτ στο δοκάρι, ενώ η μπάλα στη συνέχεια κατέληξε στα χέρια του Yasin. Στη συνέχεια του ακυρώθηκε γκολ, λίγα λετπά πριν ο Anatoli Ilyin σημειώσει το καθοριστικό γκολ του αγώνα στο 68′ με σουτ που πρώτα βρήκε στο δοκάρι και έπειτα κατέληξε στα δίχτυα.

Έτσι, η Αγγλία αποκλείστηκε για άλλη μια φορά πριν καν φτάσει κοντά στο τρόπαιο. Ο αγγλικός Τύπος κριτίκαρε έντονα την μη χρησιμοποίηση του Charlton, έστω στο τελευταίο καθοριστικό παιχνίδι με την Σοβιετική Ένωση.

Ο προπονητής της Αγγλίας έχει δηλώσει ότι όταν η αποστολή επέστρεψε από τη Σουηδία, ο μικρός γιος του, Alan τον περίμενε στο αεροδρόμιο. Η πρώτη κουβέντα που του είπε ήταν: «Μπαμπά, γιατί δεν έβαλες τον Charlton;».

Βέβαια, πάντα οι καλύτεροι είναι αυτοί που δεν παίζουν, αλλά θα ήταν ενδιαφέρον να βλέπαμε τι θα γινόταν αν ο Winterbottom είχε πράξει αλλιώς.

Στο τουρνουά, όπως είναι ευρέως γνωστό, έλαμψε το αστέρι του Pele, όπως και του Garrincha που χρησιμοποιήθηκαν στα επόμενα παιχνίδια μετά τη «λευκή» ισοπαλία με την Αγγλία. Οι Βραζιλιάνοι κατάφεραν να φτάσουν μέχρι τον τελικό αφού απέκλεισαν τη Γαλλία του φοβερού Zust Fontaine που σκόραρε 13 γκολ στο τουρνουά.

Εκεί κέρδισαν με 5-2 την οικοδέσποινα Σουηδία και κατέκτησαν το πρώτο τους Παγκόσμιο Κύπελλο. Το άστρο του Pele είχε ξεκινήσει να ανατέλλει στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο.