«The people’s game» – Πώς ξεκίνησαν όλα

Μπορεί τα πρωταθλήματα ποδοσφαίρου να έχουν διακοπεί σε όλη την Ευρώπη -και σωστά- λόγω της πανδημίας του SARS CoV-2 αλλά οι φίλοι και οι φίλες του ποδοσφαίρου σίγουρα βρήκαν παρηγοριά στην καινούρια σειρά, βρετανικής παραγωγής, The English Game.

Σκοπός του άρθρου δεν είναι να παρουσιάσει τη σειρά ή να αποκαλύψει τι γίνεται στα 6 επεισόδιά της, αλλά να κάνει μια ιστορική αναδρομή στο πως ξεκίνησε το ποδόσφαιρο και πως μετατράπηκε από παιχνίδι μιας κλειστής ελίτ, στο λαοφιλέστερο άθλημα του πλανήτη.

Μια τέτοια προσπάθεια θα ήταν λειψή και «αποστειρωμένη» χωρίς να εξετάσουμε τις κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες μέσα στις οποίες το ποδόσφαιρο διαμορφώθηκε.

* Ο Φέργκους Σούτερ (τον υποδύεται ο Κέβιν Γκάθρι) στο The English Game

Συγκλονιστικές αλλαγές

Ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα είχαν αρχίσει να συντελούνται συγκλονιστικές αλλαγές στον τρόπο που παράγονταν τα προϊόντα. Αυτή ήταν η λεγόμενη Βιομηχανική Επανάσταση και είχε στο επίκεντρο τη Βόρεια Αγγλία και τη Νότια Σκωτία.

Επακόλουθα, άρχισαν να δημιουργούνται νέα, μεγάλα αστικά κέντρα που φιλοξένησαν τις καινούριες βιομηχανίες και τους εργάτες τους. «Το σύγχρονο εργοστάσιο με τις γιγάντιες καμινάδες άρχισε να κυριαρχεί στο τοπίο γύρω από το Μάντσεστερ, στο Λάνκασιρ και τη Γλασκώβη στη Σκωτία» όπως περιγράφει ο Κρις Χάρμαν στο βιβλίο του: Η Λαϊκή Ιστορία του Κόσμου.

Η νέα εργατική τάξη, που κατά τον 19ο αιώνα αποτελεί το 80% του συνολικού πληθυσμού της Αγγλίας, αρχίζει να γίνεται όλο και πιο συλλογική. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η πρώτη εργατική απεργία στην ιστορία ξεσπάει το 1842 στα εργοστάσια της κλωστοϋφαντουργίας.

Το Λάνκασιρ είναι το μέρος όπου κατά κύριο λόγο διαδραματίζεται η σειρά και όχι άδικα. Εκτός από τα υπερσύγχρονα, για τα δεδομένα της εποχής, εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας και τη μεγάλη μάζα εργατών που δούλευαν σε αυτά, το Λάνκασιρ είναι και ο τόπος όπου έγιναν ριζοσπαστικές αλλαγές στο ποδόσφαιρο για να το διαμορφώσουν στο άθλημα που όλοι και όλες σήμερα ξέρουμε.

Το «λαϊκό ποδόσφαιρο»

Αρκετά χρόνια πριν το ποδόσφαιρο γίνει επίσημα άθλημα, με κανόνες στην αγγλική ύπαιθρο παιζόταν, κυρίως στα πανηγύρια, αυτό που ονομάστηκε «λαϊκό ποδόσφαιρο» (folk football).

Οι περισσότερες μαρτυρίες που υπάρχουν από τον 18ο και 19ο αιώνα, κάνουν λόγο για ένα άθλημα, ή καλύτερα δραστηριότητα, που παιζόταν από δύο πολυπληθείς ομάδες (υπάρχουν περιγραφές για αγώνες με χίλιους παίχτες), στόχος των οποίων ήταν να μεταφέρουν, είτε με τα πόδια είτε με τα χέρια ένα τόπι στην εστία του αντιπάλου.

Οι εστίες συνήθως απείχαν αρκετά χιλιόμετρα ή μια από την άλλη ενώ τα βίαια χτυπήματα στα πόδια των αντιπάλων επιτρέπονταν. Γενικότερα ήδη από τον 14ο αιώνα υπήρχαν διατάγματα που προσπαθούσαν να περιορίσουν ή και να σταματήσουν το λαϊκό ποδόσφαιρο, αλλά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν συνέβη δείχνει και το πόσο δημοφιλής ήταν αυτή η δραστηριότητα στα κατώτερα λαϊκά στρώματα.

Στα στρώματα της άρχουσας τάξης, αντίθετα, στις αρχές του 19ου αιώνα, άρχισε να κυριαρχεί ο «μυώδης χριστιανισμός». Πρόκειται για ένα φιλοσοφικό κίνημα που προωθούσε την ανδροπρέπεια, την πειθαρχία, το αίσθημα του πατριωτικού καθήκοντος μέσα από τις σωματικές και ηθικές αρετές του αθλητισμού.

Οι αστοί της Αγγλίας πίστευαν πως ο λόγος για τον οποίο κατέρρευσαν οι προηγούμενες αυτοκρατορίες της ιστορίας ήταν το γεγονός πως τα μέλη των αρχουσών τάξεών τους γίνονταν με το πέρασμα του χρόνου όλο και πιο μαλθακά. Ήθελαν λοιπόν να προετοιμάσουν τη νέα γενιά της τάξης τους, να αναλάβει τα ηνία της Βρετανικής αυτοκρατορίας.

Έτσι, το «ποδόσφαιρο του δρόμου» (street football)-που δεν έχει καμία σχέση με το άθλημα που γνωρίζουμε σήμερα, αλλά ήταν εξίσου βίαιο με το «λαϊκό ποδόσφαιρο», γίνεται κομμάτι της εκπαίδευσης των νέων αστών στα ιδιωτικά σχολεία και κολλέγια. Το ποδόσφαιρο πλέον αρχίζει να εξαπλώνεται σε όλη τη χώρα, ταυτόχρονα με την ανάπτυξή του στα κολλέγια. Φτιάχνονται νέες ομάδες από στρατιωτικούς και επαγγελματίες και έρχονται να προστεθούν στις ομάδες των κολλεγίων και των ιδιωτικών σχολείων.

Η πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα

Έτσι στις 24 Οκτώβρη του 1857 ιδρύεται η πρώτη, αμιγώς, ποδοσφαιρική ομάδα, η Σέφιλντ F.C. Όσο, όμως, το ποδόσφαιρο εξαπλώνεται προκύπτει όλο και πιο έντονα και η ανάγκη δημιουργίας ενιαίων κανόνων διεξαγωγής των αγώνων, αφού μέχρι τότε κάθε ομάδα είχε τους δικούς της κανόνες παιχνιδιού.

Ένα χρόνο αργότερα, στις 21 Οκτώβρη του 1858, δημοσιεύεται η πρόταση της Σέφιλντ F.C. για υιοθέτηση ενιαίων κανόνων. Με αυτούς πλέον απαγορεύεται το βίαιο χτύπημα του αντιπάλου (hacking).

10 χρόνια νωρίτερα, το πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, είχε δημοσιεύσει τις δικές του προτάσεις για τους ενιαίους κανόνες. Η σημαντικότερη τομή που γινόταν με αυτούς ήταν ότι πλέον οι παίχτες δεν θα μπορούσαν να τρέξουν ή να πασάρουν με τη μπάλα στα χέρια (Cambridge University Rules).

Ο συνδυασμός των προτάσεων

Όπως είναι φυσικό σχεδόν κάθε σωματείο ή ομάδα είχε τις δικές της προτάσεις για το πώς πρέπει να παίζεται το παιχνίδι αλλά στεκόμαστε σε αυτές τις δύο προσπάθειες γιατί ήταν οι πιο σημαντικές στη διαμόρφωση των κανόνων του αθλήματος. Η μεν πρόταση του Κέιμπριτζ διαχώριζε το ποδόσφαιρο από το ράγκμπυ, η δε πρόταση της Σέφιλντ, σηματοδοτούσε το πέρασμα από μια βίαιη, κατά κανόνα, αθλητική δραστηριότητα, σε ένα άθλημα πιο υγιούς ανταγωνισμού.

Η ενοποίηση των κανόνων αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα στις 26 Οκτώβρη του 1863. Αυτή είναι και η ημερομηνία ίδρυσης της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (FA), από 12 σωματεία και πανεπιστήμια. Χρειάστηκαν, βέβαια, 6 βδομάδες έντονων και πυρετωδών διαβουλεύσεων για να καταλήξουν σε υιοθέτηση ενός συνδυασμού κανόνων με βάση τις προτάσεις του Κέιμπριτζ και του Σέφιλντ.

Με τους νέους κανόνες απαγορεύτηκε το βίαιο χτύπημα του αντιπάλου, το τρέξιμο και η πάσα με τη μπάλα στα χέρια, αλλά παρέμεινε σε ισχύ το «fair catch» (ένας παίχτης δηλαδή μπορούσε να στοπάρει τη μπάλα με τα χέρια), το οποίο απαγορεύτηκε κι αυτό το 1866. Με το πέρασμα των χρόνων οι κανόνες άλλαζαν και άρχισε να διαμορφώνεται το ποδόσφαιρο όπως το ξέρουμε σήμερα.

Το 1871, εισάγεται η θέση του τερματοφύλακα, που ήταν πλέον και μοναδικός παίχτης που μπορούσε να πιάσει τη μπάλα με τα χέρια προκειμένου να υπερασπιστεί την εστία του.

Παρόλο που στις θεσμικές αλλαγές του ποδοσφαίρου πρωτοστατούν τα μέλη της άρχουσας τάξης της Αγγλίας, οι εργάτες δεν παρατηρούν αδιάφοροι τις εξελίξεις. Το αντίθετο. Πως θα μπορούσε άλλωστε να παραμείνει ανεπηρέαστη από την καινούρια αθλητική μόδα η πλειονότητα της κοινωνίας;

Επιπλέον το ποδόσφαιρο ήταν και είναι ένα απλό άθλημα. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερο εξοπλισμό κάποιος για να παίξει, παρά μόνο μια μπάλα. Ούτε χρειάζεται κάποιος να είναι ιδιαίτερα δυνατός ή γυμνασμένος, όπως για παράδειγμα στο ράγκμπυ. Άλλωστε το καινούριο άθλημα είχε μπει για τα καλά πλέον στο πρόγραμμα και των δημόσιων σχολείων που σπούδαζαν τα παιδιά των λαϊκών τάξεων.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο, λοιπόν, ότι τα εργατικά σωματεία άρχισαν να φυτρώνουν σαν μανιτάρια στις βιομηχανικές πόλεις τις Αγγλίας και κυρίως στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας όπου ήταν συγκεντρωμένη και η μεγαλύτερη μάζα των εργατών. Όλο και περισσότερες εργατικές ομάδες άρχισαν να παίρνουν μέρος στο Κύπελλο Αγγλίας (FA Challenge Cup) τον αρχαιότερο θεσμό του ποδοσφαίρου (1871-72).

* Οι Ρόγιαλ Εντζινίερς που έχασαν 1-0 από τους Γουόντερερς το 1872

Τα πρώτα χρόνια

Στα πρώτα χρόνια του θεσμού, όπως ήταν φυσικό, οι ομάδες των ανώτερων τάξεων κυριάρχησαν, κατακτώντας συνεχόμενους τίτλους. Τον πρώτο τίτλο κατέκτησαν οι Γουόντερερς, μια ομάδα απόφοιτων ιδιωτικών κολλεγίων, νικώντας στον τελικό τους Ρόγιαλ Εντζινίερς με 1-0.

Την επόμενη χρονιά οι Γουόντερερς ξανακερδίζουν τον τίτλο επικρατώντας στον τελικό του Όξφορντ Γιουνιβέρσιτι με 2-0. Μέχρι και την περίοδο 1881-1882 τον τίτλο έχουν κατακτήσει οι Γουόντερερς άλλες 4 φορές, οι Ρόγιαλ Εντζινίερς 2 φορές, οι Ολντ Ετόνιανς άλλες 2 φορές, ενώ από ένα τίτλο κατακτούν οι Κλάπαμ Ρόβερς και οι Ολντ Κατούρσιανς.

Η πρώτη εργατική ομάδα

Η σεζόν, όμως, που θα σημάδευε το ποδόσφαιρο ήταν η επόμενη. Στον τελικό του 1883 οι Ολντ Ετόνιανς θα αντιμετωπίσουν την πρώτη εργατική ομάδα που έφτασε στον τελικό, την Μπλάκμπερν Ολίμπικ. Ο αγώνας θα διεξαχθεί στο Κένινγκτον Όβαλ (όπου είχαν διεξαχθεί και όλοι οι προηγούμενοι τελικοί, εκτός από αυτόν του 1873), μπροστά σε 8000 θεατές, προσέλευση ρεκόρ για την εποχή εκείνη. Η Μπλάκμπερν Ολίμπικ επικράτησε στην παράταση με 2-1. Στον τελικό του 1883 συγκρούστηκαν δυο κόσμοι. Από τη μια η ομάδα των αφεντικών, οι Ολντ Ετόνιανς και από την άλλη η ομάδα των εργατών, η Μπλάκμπερν Ολίμπικ που τόλμησε να τους κοιτάξει κατάματα.

Ήταν όμως και σύγκρουση δυο εντελώς διαφορετικών προσεγγίσεων του αθλήματος. Οι ομάδες των ανώτερων τάξεων, άρα και οι Ολντ Ετόνιανς, έπαιζαν το λεγόμενο «dribbling game».

Αυτός ο τρόπος παιχνιδιού δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η προσπάθεια για κατά μέτωπο επίθεση πολλών παιχτών μαζί, συγκροτημένων σε σφιχτές γραμμές και απαιτούσε πολλή δύναμη και φυσική κατάσταση.

Ήταν ένας τρόπος παιχνιδιού που οι αστοί είχαν μάθει στα κολλέγια τους, και μπορούσαν να ανταπεξέλθουν αφού ήταν γενικά πιο υγιείς από τους αντιπάλους τους-μπορούσαν να προπονούνται περισσότερο, δεν χρειαζόταν να δουλεύουν ατέλειωτες ώρες κάθε μέρα, όπως οι εργάτες, οι κατοικίες τους βρίσκονταν μακριά από τα φουγάρα των εργοστασίων τους, σε αντίθεση με τα μικρά σπίτια των εργατών που βρίσκονταν δίπλα στις βιομηχανίες, ενώ προφανώς είχαν και τη δυνατότητα να τρέφονται καλύτερα από τους εργάτες.

* Η Μπλάκμπερν Ολίμπικ (1883)

«Passing game»

Στον αντίποδα οι εργάτες είχαν μάθει να δουλεύουν συλλογικά στα εργοστάσια, να διεκδικούν και να απεργούν συλλογικά, να διασκεδάζουν συλλογικά. Δεν θα μπορούσαν παρά να παίζουν και ποδόσφαιρο συλλογικά, να μοιράζονται δηλαδή τη μπάλα. Αυτή η τακτική ονομάστηκε «passing game» και στην ουσία ήταν μακριές μπαλιές σε συμπαίχτες που είχαν χώρο να κινηθούν.

Ίσως δεν ήταν τόσο θελκτικό ως θέαμα όπως για παράδειγμα το passing game της Μπαρτσελόνα στη σύγχρονη εποχή, ήταν πάντως μια πολύ έξυπνη τακτική που κατάφερνε να κουράζει αντιπάλους με καλύτερη φυσική κατάσταση. Και βέβαια ήταν μια τακτική που αμφισβήτησε με τον πιο εμφατικό τρόπο το παιχνίδι της ελίτ, μεταμορφώνοντάς το στο λαϊκό παιχνίδι που ξέρουμε όλοι και όλες.

Γιάννης Βαλαής

Η πρώτη σεζόν της Football League

H Football League της Αγγλίας είναι το αρχαιότερο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου αφού η πρώτη σεζόν της διοργάνωσης έγινε το 1888/89. Όμως, τα πράγματα τέσσερα χρόνια πριν την έναρξη του πρωταθλήματος, δεν φαίνονταν τόσο ρόδινα.

Το 1884 ιδρύθηκε η Βρετανική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου, απέναντι στην Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (Football Association, FA). Το 1885 μετά από πολλές συγκρούσεις επιτράπηκε ο επαγγελματισμός, δηλαδή έγινε νόμιμο ένας παίκτης να παίζει ποδόσφαιρο και να πληρώνεται, ενώ μέχρι τότε, αν και γινόταν, ήταν παράνομο και θεωρούνταν από πολλούς ανήθικο.

Ο Σκωτζέζος Γουίλιαμ ΜακΓκρέγκορ, μέλος της διοικούσας επιτροπής της Άστον Βίλα και φλογερός υπερασπιστής της FA θεωρούσε ότι το ποδόσφαιρο χρειαζόταν μια λίγκα με προγραμματισμένους αγώνες ανάμεσα στους συλλόγους. Έγραψε σε μερικά από αυτά τα κλαμπ και τα κάλεσε να δημιουργήσουν μια λίγκα. Έτσι, δημιουργήθηκε η Football League με 12 ομάδες να είναι οι πρώτες που συμμετείχαν.

Ο ΜακΓκρέγκορ σωστά είχε συμπεράνει την ανάγκη δημιουργίας του πρωταθλήματος αφού χρειάστηκαν μόνο δύο συναντήσεις για να επιβεβαιωθεί το ξεκίνημα της λίγκας. Η πρώτη συνάντηση έγινε στο Anderton’s Hotel του Λονδίνου στις 23 Μαρτίου του 1888, την παραμονή του τελικού του Κυπέλλου Αγγλίας. Η Football League δημιουργήθηκε επίσημα και ονομάστηκε έτσι σε μια δεύτερη συνάντηση στο Μάντσεστερ, στο Royal Hotel, στις 17 Απριλίου της ίδιας χρονιάς.

Σύμφωνα με αναφορές, το όνομα δεν είχε επίτηδες τη λέξη «αγγλική», δηλάδη «English Football League», αφού ο ΜακΓκρέγκορ είχε την ελπίδα ότι στη συνέχεια θα συμμετείχαν και οι ομάδες της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Σκωτίας.

Η FA θα παρέμενε η κυρίαρχη Αρχή, αλλά όπως ωραία το συνόψισε ο Γουίλιαμ Πίκφορντ, αργότερα πρόεδρος της Ομοσπονδίας: «Η δύναμη της Λίγκας ενδυναμώνει την Ομοσπονδία και το κύρος της Ομοσπονδίας προφυλάσσει τη Λίγκα».

Οι ομάδες-ιδρύτριες της λίγκας

Οι 12 ομάδες που έπαιξαν την πρώτη χρονιά και θεωρούνται ιδρύτριες της Football League είναι (σε παρένθεση η χρονιά ίδρυσής τους):

• Άκρινγκτον (1878)

• Άστον Βίλα (1874)

• Μπλάκμπερν Ρόβερς (1875)

• Μπόλτον Γουόντερερς (1874, ως Κράιστ Τσερτς)

• Μπέρνλι (1882)

• Ντέρμπι Κάουντι (1884)

• Έβερτον (1878)

• Νοτς Κάουντι (1862)

• Πρέστον Νορθ Εντ (1880)

• Στόουκ (1863)

• Γουέστ Μπρόμιτς Άλμπιον (1878)

• Γουλβς (1877, ως Σέιντ Λουκς)

Η πρώτη αγωνιστική της νεοσύστατης Football League διεξήχθη στις 8 Σεπτεμβρίου του 1888, όταν και αγωνίστηκαν οι 10 από τις 12 ομάδες του πρωταθλήματος.

Να σημειώσουμε ότι στην αρχή του πρωταθλήματος δεν είχε ακόμα… εφευρεθεί το σύστημα των πόντων και έτσι οι ομάδες αναγράφονταν στον πίνακα με αλφαβητική σειρά. Δίπλα έβλεπε κανείς πόσα ματς έχουν παίξει πόσες νίκες, ισοπαλίες και ήττες είχαν.

Η βαθμολογία με δύο βαθμούς για τη νίκη και έναν για την ισοπαλία χρησιμοποιήθηκε από τα τέλη Νοέμβρη. Οι ομάδες που ισοβαθμούσαν ξεχώριζαν, όπως και σήμερα σε πολλά πρωταθλήματα, χάρη στη διαφορά τερμάτων.

Εκείνη την πρώτη αγωνιστική, η Γουέστ Μπρόμιτς Άλμπιον κέρδισε 2-0 την Στόουκ μπροστά σε 4.500 περίπου φιλάθλους, ενώ η Ντέρμπι νίκησε 6-3 την Μπόλτον εκτός έδρας. Η Πρέστον Νορθ Εντ κέρδισε 5-2 την Μπέρνλι, η Έβερτον πήρε τη νίκη με 2-1 απέναντι στην Άκρινγκτον, ενώ η Άστον Βίλα με τη Γουλβς ήρθαν ισόπαλες 1-1, στον αγώνα όπου μπήκε το πρώτο αυτογκόλ της λίγκας από τον Τζέρσομ Κοξ της ομάδας του Μπέρμιγχαμ.

Τα περισσότερα από τα παιχνίδια άργησαν να ξεκινήσουν λόγω της προσέλευσης πολλών θεατών που έψαχναν μέρος να καθίσουν. Έτσι, μετά από πολλή συζήτηση, θεωρείται ότι το πρώτο γκολ στην ιστορία της Football League πέτυχε ο Κένι Ντέιβενπορτ της Μπόλτον στο 2ο λεπτό του αγώνα με την Ντέρμπι.

Πρέστον, οι πρώτοι «Invincibles»

Από τη δεύτερη κιόλας αγωνιστική η Πρέστον πήρε τα πρωτεία στο πρωτάθλημα και δεν τα άφησε ποτέ μέχρι το τέλος. Σε 22 παιχνίδια είχε 18 νίκες και 4 ισοπαλίες, ενώ την ίδια χρονιά κατέκτησε και το Κύπελλο Αγγλίας νικώντας τη Γουλβς με 3-0.

Έτσι, έκανε το πρώτο νταμπλ στην ιστορία του αγγλικού πρωταθλήματος, ενώ χρειάστηκε να φτάσουμε μέχρι το 2003/04 έτσι ώστε να βρεθεί ομάδα που θα πάρει τον τίτλο αήττητη. Το πέτυχε η Άρσεναλ του Αρσέν Βενγκέρ και έμεινε στην ιστορία ως οι σύγχρονοι «Invincibles».

Μεγάλος πρωταγωνιστής της πρωταθλήτριας ήταν ο Τζον Γκούνταλ που σημείωσε 21 γκολ σε ισάριθμα παιχνίδια, βγαίνοντας πρώτος σκόρερ. Δεύτερη στη βαθμολογία ήταν η Άστον Βίλα με 29 βαθμούς (12 νίκες, 5 ισοπαλίες και 5 ήττες) και τρίτη η Γουλβς με ένα βαθμό λιγότερο, 28 και απολογισμό 12 νικών, 4 ισοπαλιών και 5 ηττών.

Σύμφωνα με τους κανονισμούς, οι τέσσερις τελευταίες ομάδες για να συμμετάσχουν την επόμενη σεζόν στο πρωτάθλημα θα έπρεπε να επανεκλεγούν σε αντιπαράθεση με άλλες ομάδες που ήθελαν να μπουν στη Football League.

Τελικά οι Μπέρνλι, Ντέρμπι, Νοτς Κάουντι και Στόουκ επανεκλέγησαν και αγωνίστηκαν κανονικά τη σεζόν 1889/90. Εκτός πρωταθλήματος έμειναν ομάδες όπως η Νιούτον Χιθ (αργότερα Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ), Σέφιλντ Γουέντσντεϊ και Σάντερλαντ.

Τα ρεκόρ της πρώτης σεζόν

Τη μεγαλύτερη εντός έδρας νίκη της πρώτης σεζόν της Football League πέτυχε η Άστον Βίλα που κέρδισε τη Νοτς Κάουντι 9-1. Τη μεγαλύτερη εκτός έδρας νίκη πανηγύρισε η Πρέστον που κέρδισε την ίδια ομάδα με 0-7 στο γήπεδό της.

Τα παιχνίδια με τα περισσότερα γκολ ήταν το ματς της Βίλα με τη Νοτς Κάουντι που αναφέραμε λίγο πριν, ενώ 10 γκολ είχαν άλλα δύο παιχνίδια. Η Μπόλτον κέρδισε τη «συνήθη ύποπτη» Νοτς Κάουντι με 7-3, ενώ «χορταστική» ήταν η ισοπαλία με 5-5 ανάμεσα σε Μπλάκμπερν και Άκρινγκτον.

Το μεγαλύτερο σερί με νικηφορά ματς είχε η Πρέστον με 6, ενώ τις περισσότερες συνεχόμενες ήττες είχε η Ντέρμπι με 8.

Στα 132 ματς που παίχτηκαν την πρώτη σεζόν του αγγλικού πρωταθλήματος σημειώθηκαν 586 γκολ, με μέσο όρο ανά ματς 4,4 τέρματα. Δεν τα λες και λίγα…

Νεκτάριος Δαργάκης